رویکرد منطقه ای در تحلیل آسیب پذیری سیستم منابع آب دشت بیرجند به کمبود آب

افزایش جمعیت، رشد اقتصادی و حرکت در جهت توسعه ی بیشتر و هم چنین تغییر شرایط اقلیمی در مجموع باعث کمبود فزاینده آب در دنیای امروز به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک شده است. بنابراین به یک چارچوب منطقی و نظام مند برای تصمیم گیری اصولی تخصیص منابع آب محدود به نحوی که به طور موثر و مطلوبی نیازهای جامعه تأمین و رشد اقتصادی را منجر شود، احتیاج است. هدف از این تحقیق آن است که به این سوال پاسخ دهد که ادامه روند اقتصادی موجود و روندهایی که برای توسعه منطقه بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی درنظر گرفته شده است چه آسیبی به منابع آب زیرزمینی خواهد رساند؟ هم چنین تأثیر محدودیت منابع آبی منطقه روی سیستم اقتصادی متناظر چگونه خواهد بود؟ در این راستا یک مدل سیستمیک از محدوده مطالعاتی ساخته شد که نشان دهنده وابستگی فعالیت های اقتصادی و منابع آب زیرزمینی موجود در منطقه بود. برای به دست آوردن مدل کمی ابتدا بعد از آشنایی با محدوده مطالعاتی مورد نظر، جلساتی با کارشناسان، اساتید و هم چنین مصاحبه حضوری با برخی از صنایع در شهرک های صنعتی موجود در منطقه انجام شد. با استفاده از رویکرد سیستمیک به ارائه مدل مفهومی، که بیان کننده ارتباط بین فعالیت های اقتصادی و منابع آب دشت می باشد، پرداخته شد. سپس با استفاده از نرم افزار vensim که توانایی شبیه سازی اجزا متفاوت مانند بعد اقتصاد، منابع آب، جمعیت و ... را دارا می باشد، مدل کمی ساخته-شد. سپس برای داده هایی که در آن ها عدم قطعیت وجود داشت تحلیل حساسیت انجام گرفت و در آخر صحت سنجی به روش های مختلف انجام شد. در این مدل گام ارزیابی و سپس سیاست گذاری و برنامه ریزی محدوده مطالعاتی انجام و از نتایج آن در تحلیل سیاست ها و سناریوهای مختلف کمک گرفته شد. نتایج نشان داد که در تمامی سیاست های مربوط به سناریوهای مختلف به جز سیاستی که مربوط به رشد فعالیت های اقتصادی غیرآب بر به همراه انتقال آب از دشت مختاران می باشد، کاهش حجم منابع آب زیرزمینی وجود دارد و هم چنین مهم ترین عامل توسعه در منطقه، پتانسیل های معدنی و سپس احداث صنایع می باشد. در حالت کلی نتایج نشان می دهند که فعالیت های کشاورزی به علت اقلیم خشک منطقه ومیزان مصرف آب زیاد بخش کشاورزی به صرفه نمی باشد.